Tiễu trừ cướp biển: Thế sự và định hướng nghệ thuật truyền thống

Sáng ngày 26/7/2014 nhóm Xẩm Hà Thành  đã cho ra mắt MV Tiễu trừ cướp biển được tổ chức tại đình Kim Liên.

Xẩm là một loại hình âm nhạc đường phố đặc trưng của Việt Nam. Qua bao nhiêu thăng trầm thời gian, dường như sức sống của Xẩm đang phục hồi và khởi sắc. Tiễu trừ cướp biển được viết trên điệu Xẩm Sai. Hát Sai được khai thác trở thành một làn điệu trong hát xẩm từ trên dưới 1 thế kỷ, nhưng lại rất ít được sử dụng, song mỗi lần sử dụng lại ở những thời điểm quan trọng của đất nước hoặc thời điểm xã hội bức bối hay nói về một vấn đề nào đó được nhiều người quan tâm.

Trong khi cả đất nước đang sục sôi về vấn đề biển Đông thì nhóm Xẩm Hà Thành đã hoàn thành MV Tiễu trừ cướp biển đầy tính thời sự khiến cho tất cả mọi người như được tiếp thêm lòng nhiệt thành yêu nước và tinh thần dân tộc dâng cao. 

Không đơn thuần là một bài hát mang tính thế sự nặng nề, Tiễu trừ cướp biển mang đến cho mỗi người xem một tinh thần sảng khoái, hả hê, chất trào phúng, giễu cợt đặt bên cạnh tinh thần quyết tâm, đanh thép của lòng yêu nước. Nhạc sĩ Quang Long cho biết, trong bài hát này không chỉ có Xẩm mà còn pha tính chất của ngâm thơ, phú và Chèo, và đồng dao…Những loại hình nghệ thuật dân gian được hòa trộn với nhau để làm nên một tác phẩm với màu sắc thế sự đặt trong không gian làng xã.

Chúng tôi rất ngạc nhiên khi được biết để hoàn thành MV Tiễu trừ cướp biển mỗi thành viên đều phải bỏ tiền túi của mình ra cùng với sự giúp đỡ của ekip quay phim, thu âm đầy nhiệt huyết. Những thành viên trong nhóm Xẩm Hà Thành đã thầm lặng tiếp thêm sức sống cho nghệ thuật truyền thống, vận dụng nghệ thuật truyền thống vào nói những vấn đề thế sự một cách hấp dẫn.

Không chỉ mang tính thời sự cấp thiết, MV Tiễu trừ cướp biển cũng mở ra một định hướng mới trong việc tiếp nhận và bảo lưu, phát triển âm nhạc truyền thống. Sự xa cách về không gian cũng như thời gian lịch sử đã khiến cho những nội dung được nói đến trong Xẩm ít nhiều trở nên xa lạ với giới trẻ. Bản thân mỗi loại hình nghệ thuật chỉ có thể sống được khi nó có giá trị với xã hội và gần gũi với tình cảm, suy nghĩ của người dân. Khi người nghệ sĩ dân gian đặt chất liệu thời đại mình trên nền nhạc truyền thống sẽ khiến cho mỗi tác phẩm âm nhạc dân gian như được phục sinh. Bằng cách đó, Nhóm Xẩm đã thành công trong việc đưa đại chúng đến gần hơn với Xẩm và khiến cho tác phẩm của mình có tính xã hội sâu sắc.

Những dự án đầu tư cho âm nhạc truyền thống được đưa ra và thực hiện trong nhiều năm qua ít nhiều đã có hiệu quả nhưng phải chăng còn bỏ ngỏ phương án này. Chúng ta hi vọng trong thời gian tới, bằng những tác phẩm âm nhạc thiết thực đặt trên chất liệu âm nhạc truyền thống sẽ là một hướng đi quan trọng cho định hướng phát triển âm nhạc cổ truyền Việt Nam.

Thanh Hường